Hoparlör Nedir? Nasıl Çalışır?

Hoparlör nedir sorularına yaptığımız araştırmaları okuyacaksınız. Hoparlör, ses frekans yükselteci çıkışında elde edilen AC elektriksel sinyalleri ses sinyaline çeviren cihazdır. Hoparlör aslında bir elektroakustik dönüştürücüdür. Yani elektrik akımı olarak gelen sinyali ses dalgalarına dönüştürür.

Çeşitli ortamlarda kayıtlı ses bilgisini duyulabilir hale getirir. Günümüzde kullandığımız hoparlörler 1925 yılında Edward W. Kellogg ve Chester W. Rice ‘ın geliştirdiği hoparlörlerdir.

Ne İşe Yarar?

Hoparlörün kullanım alanı oldukça yaygındır. Küçüklü büyüklü organizasyonlarda, konserlerde, kongrelerde hatta evlerinizde bile kullanabileceğiniz hoparlörler, ses sistemlerinin olmazsa olmaz bir parçasını oluşturur. Temiz, net ve yüksek bir ses duyabilmek için kaliteli bir hoparlör tercih etmek çok önemlidir.

Sesin yükseltilmesi ve geniş bir alana yayılması işi, hoparlör ün asıl görevidir. Bu sebeple organizasyon yapılacak alanın büyüklüğüyle orantılı olarak hoparlörün büyüklüğü de değişiklik gösterebilir, göstermelidir.

Evde kullanmak için ve daha kaliteli müzik zevkini tatmak için alacağınız bir hoparlör ile bir düğünde kullanılacak ve misafirlere tüm sesin gitmesini sağlayacak hoparlör arasında farklar mevcuttur. Bu farklardan ilki büyüklüğü, ikincisi ise teknik özellikleridir.

Hoparlörün Teknik Çalışma Prensibi

Hoparlörlerin temel çalışma düzeninde bir mıknatıs, bir bobin, bir de bobinin önünde ince bir levha ya da koniden ibarettir. Bu ince levha ya da koni bobine bağlı olarak serbestçe titreşebilir. Sesin elektronik kaynağından gelen elektrik akımı hoparlördeki bobinden geçerken bir elektromanyetik alan yaratır.

Bu elektromanyetik alan bobinin içindeki mıknatısın sabit manyetik alanıyla etkileşime girer ve bu iki manyetik alanın etkileşimi havada titreşimler yaratır. Levhanın ya da koninin havayı titreştirmesiyle hoparlörden duyulabilecek ses dalgaları çıkar.

Hoparlör Türleri

Çalıştığı frekans değerine göre hoparlörler üçe ayrılır;

• Bas Hoparlör nedir
• Orta Ses Hoparlör nedir
• Tiz Hoparlör nedir

Bas Hoparlör Nedir? (Bass Speaker, Woofer), düşük frekanslı ses sinyallerinde çalışırlar. Davul, bas gitar v.b enstrümanlardan çıkan kalın sesler, bu hoparlörlerden duyulur.

Orta Ses Hoparlör Nedir? (Middle, Medium), insan sesi, solist sesi gibi daha çok orta frekans değerindeki seslerin duyulduğu hoparlör türüdür.

Tiz Hoparlör Nedir? (Treble, Tweeter), zil, çan v.b müzik aletlerinden çıkan ince seslerin duyulduğu hoparlörlerdir.

Bas, Tiz ve Orta Seslerin aynı anda duyulması için 2 ve 3 yollu kabin (hoparlör) sistemleri geliştirilmiştir. İki yollu hoparlör sistemlerinde Bas (Woofer) ve Tiz (Tweeter) hoparlörleri kullanılır. Üç yollu hoparlör sistemlerinde Bas (Woofer), Orta Ses (Middle) ve Tiz (Tweeter) hoparlörleri kullanılır.

Hoparlörler, çalışma sistemlerine göre ikiye ayrılırlar

1. Dinamik (Bobinli, mıknatıslı) Hoparlör,
2. Piezoelektrik (Kristal) Hoparlörler

Dinamik Hoparlör Nedir?

Hoparlörün çalışma prensibi dinamik mikrofonlara çok benzer. Bir elektromagnetik etki hareketi verir. Bu nedenle adına Dinamik hoparlör denmiştir. Ancak, bütün hoparlörler Dinamik karaktere sahip olduğundan her defasında “Dinamik” kelimesini kullanmaya gerek duyulmamaktadır.

Dinamik Hoparlörlerin Paralel Bağlanması

Hoparlörler paralel bağlanırken, (+) uçlar birbiriyle, (-) uçlar da birbiriyle bağlanır. Toplam direnç düşer. Çekilen akım ve dolayısı ile güç artar. Paralel bağlantıda toplam direnç 4Ω’ un altına düşmemelidir. Aksi halde, düşük direnç, ses frekans yükseltecinin çıkışlarına yük bindirecek, aşırı ısınıp, bozulmasına yol açabilecektir.

Dinamik Hoparlörlerin Seri Bağlanması

Dinamik hoparlörler, birbirleri ile seri bağlanırlarken, aynı pil gibi birinin (+) ucu diğerinin (-) ucuna bağlanır. Diğer (+) ve (-) uçlar giriş ucu olarak kullanılır. Toplam direnç artar. Bu direnç, 8Ω’ un üzerine pek çıkmamalıdır. Gerilim artar, akım düşer

 

Piezo Hoparlörler (Piezo Speakers)

Piezoelektrik Hoparlör kristalleri iki türlü davranış gösterirler.

1. Piezo kristaline gerilim uygulanırsa titreşmeye başlar. Osilatör kristalleri, piezo hoparlörler bu prensibe göre çalışır.
2. Piezo kristaline basınç uygulanırsa, uçlarında gerilim üretir. Piezo hoparlörler, genellikle tweeter veya buzzer olarak imal edilip kullanılırlar. Tweeter, tiz sesler için kullanılırken, buzzer endüstriyel devrelerde ses ile ikaz sistemlerinde kullanılır.

 

Ultrasonik (Ses Ötesi) Transdüserler (Ultrasonic Transducers)

Ultrasonik Transdüserler, ultrasonik ses dalgalarını, elektriksel sinyallere çeviren elemanlardır. Yan yana takılmış bir şekilde ikili (Çift) olarak bulunurlar. Birisi VERİCİ, diğeri ALICI sensörüdür. İnsan kulağı ortalama 20Hz..20.000Hz (20KHz) arasındaki sesleri duyabilir.

18KHz..20KHz ve üzerindeki sesler ultrasonik ses dalgaları olarak adlandırılır. İnsan kulağı bu ses dalgalarını duyamaz. Ultrasonik Transdüserler de, 18KHz ve üzerindeki ses dalgaları (38Khz..40KHz) ile çalışırlar.

Ultrasonik Transdüserler, yandaki gibi ikili olarak bulunurlar. Bunlardan bir tanesi verici, diğeri alıcıdır. Verici için bir devre, alıcı için başka bir devre kurulur. Verici sensörün ve devrenin yaydığı sinyal, nesnelerden yansıyıp gelince, Alıcı sensörü bu sinyalleri alır.

Sinyalin yansıyıp geri gelmesi bri nesne olduğunu belli eder. Sinyal geri gelmiyor ise nesne veya herhangi bir engel yoktur

Ultrasonik transdüserler, görünüş olarak birbirlerine benzeseler de, yandaki şekilde görüldüğü gibi altlarında «R» ve «T» harfleri ile ayırt edilirler.

R : Recevier (Alıcı)
T : Transmitter (Verici)

 

Sesin şiddeti, desibel (dB) ölçü birimi ile ölçülür. Bu birim sayesinde seslerin sayısal olarak ifadesini sağlar. 30-60 dB arasında ki sesler insanlar için normal şiddetli sesleri oluşturur. 60 dB üzerinde olan sesler gürültü, rahatsız edicidir. Bu bilgilere dayanarak hoparlörlerin yapımında sesin kalitesini belirleyen faktörler arasında yer almıştır. Ses dalgalarının yayılmasında koni formu yaygın olarak kullanılmaktadır. Sesin etrafa dağılmasını kolaylaştıran geometrik tabanlı yüzey sayesinde akustik olarak yayılması sağlar.

Hoparlör Kabloları

Hoparlör besleme devrelerinde en az 2×0,75 mm² lik çok damarlı kablolar (bitişik kordon, blendajlı kablo vb.) kullanılmalıdır. Kullanılan kablo iki renkli tipte olursa artı (+) ve eksi (-) uç kolayca belirlenebilir. Hoparlörleri beslemede kullanılan kablo blendajlı (örgülü) olursa ses kalitesi çok iyi olur.

Nasıl bir müzik yayın sistemi kurmalıyım sorusu çok karşımıza çıkar. Bu durumda hemen bir yanıt vermek yanlış olur. Çünkü ses tesisatının kurulacağı yerin ölçüleri ve özellikleri çok iyi belirlenmeden yapılacak bir sistem hatalı olabilir.

Düğün, spor, konferans salonu gibi mekanlara ses düzeni kurulurken temel prensiplere dikkat edilmediği zaman bir çok problem çıkabilir. (Sesin azlığı, çınlamalar, aşırı ses, seste bozulmalar sık karşılaşılan sorunlardır.) Yüksek güçlü seslendirme düzeneklerinde devre elemanı seçimi, teknik bilgi ve deneyim gerektirir.

Malzeme alımı yapılırken köklü geçmişi olan firmaların satışını yaptığı kaliteli hoparlör, mikrofon, anfi, kolon donanımları tercih edilmelidir.

 

Hoparlör Tamiri

bir çok elektronik alette olduğu gibi kullanımdan dolayı zamanlar bozulmalar ve deformeler meydana gelebilir. Bu konuda üzülmeyin. Hoparlörler genellikle tamir edilebilir yapıya sahiptirler.

Kaynaklar: debisedutr, diyotnet, bilişimkutusu

 

Bizimle iletişim kurmak için buraya tıklayabilirsiniz

İletişim

Rezervasyon ve bilgi için bizi arayın: 0530 944 98 55 – 0216 345 45 43

info@kadikoymodaplus.com

Caferağa Mahallesi Fırıldak Sokak No:13/A Kadıköy – Moda – İstanbul